Van bij de oprichting in 1954 tot aan de opheffing in 2001, drukte de Volksunie (VU) mee haar stempel op de Belgische politieke geschiedenis. Als Vlaams-nationalistische partij ijverde ze voor een democratisch en sociaal Vlaanderen binnen een federaal België. Centraal in haar programma stond de Vlaams-nationalistische eis voor meer zelfbestuur, maar de partij kantte zich ook tegen de verzuiling, zette sociale thema’s op de agenda en kaartte als eerste de milieuproblematiek aan. In de jaren 1970 groeide ze uit tot de tweede partij in Vlaanderen, maar het Egmontpact (1977) zorgde voor controverse en dissidenties. Na een periode van herstel in de jaren 1980 volgde een geleidelijke neergang in de loop van de jaren 1990. De VU slaagde er niettemin in een groot deel van haar programma te verwezenlijken: met de overdracht van bevoegdheden naar de regio’s evolueerde België van een unitaire tot een federale staat. In 2001 viel de partij uiteen onder de druk van interne tegenstellingen.